Gerontoloji

Gerontoloji Bölümünün Tarihçesi

Akdeniz Üniversitesi Gerontoloji Bölümü’nün 2006 yılında YÖK kararıyla Fen-Edebiyat Fakültesi bünyesinde kurulması, Türkiye’de bilim açısından yeni bir dönemin başlangıcıdır. İlk defa yaşlı, yaşlanma ve yaşlılık, biyolojik-tıbbi sınırlılık kapsamının dışına çekilerek, bunun yanı sıra sosyal ve psikolojik bir olgu olarak kabul edilmiştir. Önümüzdeki dönemlerde bunlara yenilerinin eklenmesiyle yaşlanmanın ekonomi, politika, kültür, tarih, felsefe, teoloji gibi pek çok bilim alanıyla bağlantılarının keşfi de beklenen bir gelişmedir.

Gerontoloji bölümünün kuruluş aşamasına gelinceye kadar 15 yıllık sürenin geçmesi gerekmiştir. 1991’de Berlin’de ve sadece etaplarından birini meydana getiren Gerontoloji bölümünün kurulması, bundan sonraki dönemde bu sürecin hız kazanarak devam edeceği anlamına gelmektedir. Fakat bunun için temel koşulların başında, Gerontolojinin Türkiye’de tanınırlığının arttırılması gelmektedir.

Türkiye’ye 1999 yılında taşıdığımız “gerontolojik süreçte” edindiğimiz deneyimlerden biri de Gerontolojinin kavram ve bilim kolu olarak tanınırlığının uzmanlar arasında bile çok düşük düzeyde kaldığı olmuştur. Doğal olarak bu şu soruyu akla getirmiştir: Mademki bilim camiasında bile Gerontolojinin ne olduğunu söyleyebilecek uzman sayısı Türkiye’de bu denli azdır, o zaman üniversiteye hazırlık yapan gençlerden, Gerontoloji öğrenimi görme ya da görmeme kararını vermeleri nasıl beklenebilir? Amerikalı bilim adamı Meehan’ın dediği gibi “fil” kavramını tanımayan insanların fili görmesi mümkün değildir. Bu yüzden Gerontoloji Türkiye’de tanınır hale gelmelidir.

Logomuz Bir şeyi tanıtmanın yollarından biri de sembollerden yararlanmaktadır. Bu mantık takip edilerek AÜ Gerontoloji bölümünün bir ambleme ihtiyacının olduğu düşüncesi doğmuştur. Bunun hayata geçirilmesi ise 2001 yılına rastlar. Amblemimiz o yıl tarafımızdan tasarlanmıştır, ama o dönemde Gerontoloji bölümü kurulmadığı için amblem ileride kullanmak üzere bir kenarda tutulmuştur. Daha sonra YÖK mevzuatı şu soruya cevap verebilmek amacıyla incelenmeye başlanmıştır: Acaba YÖK üniversite bölümlerine amblem kullanma konusunda bir yetki veriyor mu ya da buna bir yasak koyuyor mu? Yüksek Öğretim Kurumu mevzuatında bir bölümün amblemi olamaz veya olabilir ibaresine rastlanılmamıştır. Dolayısıyla bu açıdan bağlayıcı bir kural yoktur. Bu da bölümlere, kendilerine ait bir ambleme sahip olma olanağı sunmaktadır. AÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Gerontoloji Bölümü bu olanaktan faydalanıp amblemini patent altına alarak kullanmaya başlamıştır. İlk defa bir bölümün bir amblem kullanması her yenilikte olduğu gibi yadırganıyor olabilir, ama kanımızca bu diğer bölümlere de örnek teşkil eden bir girişim olarak kabul edilmelidir. AÜ Gerontoloji Bölümünün sarı-kavuniçi fon üzerine oturtulmuş, içinde kuruluş yılı olan “2006” yazan mavi bir laleden oluşan amblemi sırf “tanıtım” amaçlı değildir. Sembollerin dışarından algılanamayan derin anlamlarını da dikkate alarak, amblemimizde bizi motive eden vizyonlarımızı, misyonlarımızı ve etik ideallerimizi de algılıyor, bunları personelimize, öğrencilerimize ve toplum geneline aşılamak istiyoruz. Çünkü sözlü ya da sözsüz davranışlarımızın hepsi, gözlemlenebilen insani eylemlerdir ve pek çok özelliğinin yanı sıra sembolik anlamları olduğu için jestlerden “manidar” sembollere kadar her şeyi yorumlarız. Üzerinde yaşadığımız dünyayı, içinde yaşadığımız toplumu, hedeflere yönelik girişimler ile biçimlendirmeye çalışırken uğraşlarımıza daima sembolik kaliteler biçerek, yorumlarımıza dayanan ufkumuzu genişletmeye çalışırız (Soeffner, 2007, S.166) . Bu yüzden Gerontoloji alanındaki çabalarımızı, amaçlarımızı ve ideal oldukları için belki hiçbir zaman erişemeyeceğimiz vizyonlarımızı bize ve başkalarına anımsatabilecek, yeni yorumlarla bireysel ve toplumsal ufkumuzun genişlemesine yardımcı olabilecek girişimlere ve sembollere sadece Gerontoloji de değil, toplum genelinde ihtiyaç olduğuna inanmaktayız.

1 Soeffner, H.-G. Sozialwissenschaftliche Hermeneutik, U.Flick, E. von Kardorff & I. Steinke, Qualitative Forschung. Ein Handbuch. 5. Aufl., Reinbek bei Hamburg: Rowohlt, (2007), Pp. 164 – 174.