233

CERRAHİ BİLİMLER / SURGICAL SCIENCES Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 2008, 61(4)

Araştırma Makalesi / Research Article

Üroloji Uzmanı Olmayan Doktorların Kadın Hastalarda Üriner

İnkontinansa Yaklaşımları

Approachments Of Non-Urologist Physicians To Urinary Incontinence In Female Patients

Ural Oğuz, Cengiz Kara, Berkan Reşorlu, Ekrem Özyuvalı, Ali Ünsal

Sağlık Bakanlığı Keçiören Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Üroloji

Kliniği,

Başvuru tarihi: 17.03.2009 • Kabul tarihi: 28.04.2009

İletişim

Uzm. Dr. Cengiz Kara

Sağlık Bakanlığı Keçiören Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Üroloji

Kliniği

Tel : (505) 255 38 90

E-posta adresi : drcengizkara@yahoo.com

Amaç: Bu çalışmada üroloji uzmanı olmayan doktorların kadın hastalarda üriner inkontinansa

yaklaşımlarını değerlendirmeyi amaçladık

Materyal ve Metod: Üroloji branşı dışındaki 358 tıp doktoruna 4 sorudan oluşan kısa bir anket

yapıldı.Katılımcılara kadın hastalarda üriner inkontinansı sorgulayıp sorgulamadıkları soruldu.

Üriner inkontinans sorgulaması yapanlara nasıl bir yol izledikleri, sorgulamayanlara da bunun nedenlerine

yönelik sorular yöneltildi. Ankete katılanların yaş ortalaması 31.3 yıl olarak bulundu.

Sonuçlar: Ankete katılan doktorların 74’ü (%20.6) tüm kadın hastalarda rutin olarak üriner inkontinansı

sorguladığını, 230’u (%64,2) üriner sistem semptomları olanlarda 18’i (%3,3) ise yaşlı hastalarda

ve eşlik eden başka hastalık varlığında sorguladıklarını belirttiler. 36’sı (%10) ise hastalarda

üriner inkontinansı hiç sorgulamadıklarını belirttiler. Üriner inkontinans sorgulaması yapmayan

hekimlerin en önemli mazeretleri ise uzmanlık alanı olmaması idi. Doktorların 62`si (%17.3) bunu

primer işi olarak görmediğini, 60`ı (%16.6) unuttuğunu, 56`sı (%15.6) yeterli zamanı olmadığını,

20`si (%5.5) muayene ortamının uygunsuzluğunu, 12`si (%3.3) yeterli bilgisi olmadığını, 6`sı

(%1.6) ise hasta tepkisinden çekindiğini belirtti. Doktorların 102’si (%28.5) üriner inkontinans saptadıkları

bayan hastalarını ürolojiye, 58’i (%16.2) ise jinekolojiye konsülte ederken, 49’u (%13.6)

tetkik isteyip sonuçlarıyla üroloji ya da kadın doğuma konsülte ettiğini, 8’i (%2.23) ise tetkik sonuçlarına

göre tedavi başladığını ifade etti.

Tartışma: Bu çalışmada ki anket sonuçlarına göre kadınlarda üroloji dışındaki klinik bölümlerde

üriner inkontinans yeterince sorgulanmamaktadır.

Anahtar Kelimeler: inkontinans, kadın, sorgulama

Aim: In this study we aimed to evaluate approachments of non-urologist physicians to urinary

incontinence (UI) in female patients.

Materials and Methods: A brief quastionnaire including 4 questions was given to 358 physicians

apart from urologist. Participants were asked if they inquire UI in female patients. Physicians who

evaluated UI were asked to determine their way of investigation; and than those who reported

that they do not evaluate UI were asked why they don’t inquire about UI. The mean age of participants

was 31.3 years.

Results: 74 (%20.6) of participants reported that they inquire UI in all female patients routinly.

236 (%65.9) of them inquire patients if they have urinary system symtoms and 18 (%5) of participants

inquire if they are old or have any problem. 36 (%10) participants reported that they do

not inquire about UI in female patients. Among 358 physicians who not inquire UI, 62 (%17.3)

believed that inquiring UI was not their primary job, 60 (%16.6) said that they forgot it, 56 (%15.6)

reported that they did not have enough time, 20 (%5.5) said the examination enviroment was

not suitable, 12 (%3.3) believed that they did not have enough knowledge and 6 (%1.6) reported

that he was disturbed of the patients reaction. 102 (%28.5) of physicians proceeded with urology

and 58 (%16.2) gynecology consultation, 49 (%13.6) proceeded with laboratory investigation and

urology or gynecology consultation with their results. 8 (%2.23) tried to treate patients.

Conclusion: Urinary incontinence is not inquired in the departments out of urology.

Key Words: incontinance, female, questionnare

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 2008, 61(4)

234 Üroloji Uzmanı Olmayan Doktorların Kadın Hastalarda Üriner İnkontınansa Yaklaşımları

Üroloji polikliniğine başvuran hastaların

önemli bir kısmını orta yaş

üzeri kadın hastalar oluşturmaktadır.

Her yıl dünyada 10 milyon,

ABD’de ise 6.5 milyon kadın üriner

inkontinans şikayetiyle hekime

başvurmaktadır (1). Hastalığın

görülme sıklığı yaş, parite, aşırı

kilo ve menapoz ile artış gösterir.

Kadınlarda inkontinans prevalansı

ile ilgili %4.5 ile %53 arasında değişen

oranlar bildirilmiştir (2). Görülme

sıklığının bu kadar geniş bir

aralıkta verilmesinin nedeni çeşitli

çalışmalarda idrar kaçırmanın

değişik şekilde tanımlanmasından

kaynaklanmaktadır (3). Ancak bunun

toplumda yaşlılığın doğal bir

seyri olarak algılanması, tedavi edilebileceğine

inanılmaması, utanma

gibi nedenlerle hasta tarafından

dile getirilmemesi; doktorlar

tarafından çeşitli nedenlerle sorgulanmaması

bu problemin ortaya

çıkartılıp tedavi edilmesine engel

olmakta ya da geciktirmektedir

(2). Birinci basamak sağlık merkezlerinde

konuyla ilgili uzmanının

olmayışı da gündeme gelmesini

güçleştirmektedir.

Bu anket çalışmasında üroloji dışındaki

branşlarda, asistan veya uzman

olarak çalışan doktorlar ile

pratisyen doktorların üriner inkontinansa

yaklaşımlarını değerlendirmeyi

amaçladık.

Gereç ve Yöntem

Üroloji dışındaki branşlarda uzman

ya da asistan olarak çalışan doktorlar

ile pratisyen doktorlardan oluşan

358 tıp doktoruna 4 sorudan

oluşan bir anket verildi. Anket Ankara,

Antalya, Erzurum, İstanbul,

Gümüşhane ve Rize’de çalışmakta

olan doktorlar ile yüz yüze ya da

mail yoluyla görüşülerek yapıldı.

Ankette doktorların kendilerine başvuran

kadın hastalarda üriner inkontinansı

sorgulayıp sorgulamadıkları

soruldu. Üriner inkontinans

sorgulaması yapanlara daha

sonra hangi yolu izledikleriyle ilgili

altı ayrı seçenek sunularak bu

seçeneklerden tercih yapmaları istendi.

Bunun yanı sıra medikal tedaviyi

tercih eden doktorların ilaç

tercihleri belirlendi. Ankete katılan

ve üriner inkontinansı sorgulamayan

doktorlara ise bunun nedenlerini

irdelemeye yönelik altı seçenekli

bir soru soruldu. Katılımcılara

birden fazla tercih yapabilme seçeneği

sunuldu.

Bulgular

Ankete katılan doktorların yaş ortalaması

31.3 olup, yaş aralığı 24

ile 60 arasında değişkenlik gösterdi.

Doktorların %52.8’i Sağlık

Bakanlığı’na ait kurumlarda,

%41.7’si üniversite hastanelerinde,

%1.4’ü özel sağlık kurumların-

Tablo 1. Ankete katılan doktorların branşlarına göre dağılımı Tablo 2. Doktorların üriner inkontinansı sorgulama dağılımları

Tablo 3. Doktorların hastalarında üriner inkontinansı sorgulamama

nedenleri

Bran􀀵 n(%)

Acil t›p 22 (6.14)

Aile hekimi 16 (%4.47)

Cildiye 10 (%2.79)

Dahiliye 104 (%29)

Gö¤üs hastal›klar› 12 (%3.35)

FTR 26 (%7.26)

Genel cerrahi 14 (%3.91)

Nöroloji 16 (%4.47)

Beyin cerrahi 16 (%4.47)

Psikiyatri 4 (%1.11)

KVC 14 (%3.91)

Ortopedi 14 (%3.91)

KBB 12 (%3.35)

Pratisyen 78 (%21.78)

Kombinasyonlar Hekim say›s›(n (%))

Uzmanl›k alan› olmamas› 62 (%17.3)

Unutma 60 (%16.6)

Zaman yoklu¤u 56 (%15.6)

Uygun olmayan muayene ortam› 20 (%5.5)

Yeterli bilgi sahibi olmama 12 (%3.3)

Hasta tepkisinden çekinme 6 (%1.6)

Kombinasyonlar Hekim say›lar› (n (%))

Her zaman sorgulayanlar 74 (%20.6)

Sorgulamayanlar 36 (%10.0)

Üriner 􀀧ikayetler varsa

sorgulayanlar

230 (%64.2)

Ya􀀧l› ve ek hastal›k varsa

sorgulayanlar

12 (%3.3)

Üriner 􀀧ikayet ve ek hastal›k varsa

sorgulayanlar

6 (%1.6)

Journal of Ankara University Faculty of Medicine 2008, 61(4)

Ural Oğuz, Cengiz Kara, Berkan Reşorlu, Ekrem Özyuvalı, Ali Ünsal 235

da ve %4.1’i diğer sağlık kurumlarında

çalışmaktaydı. Ankete katılan

doktorların %21.7’si pratisyen,

%56.5’i uzman ve %21.2’si

araştırma görevlisiydi. 22 (%6.14)

acil tıp, 16 (%4.47) aile hekimi, 10

(%2.79) cildiye, 104 (%29) dahiliye,

12(%0.55) göğüs hastalıkları,

26 (%7.26) fizik tedavi ve rehabilitasyon

(FTR), 14 (%3.91) genel

cerrahi, 16 (%4.47) nöroloji, 16

(%4.47) beyin cerrahi, 4 (%0.55)

psikiyatri, 14 (%1.11) kardiyovasküler

cerrahi (KVC), 14 (%1.11)

ortopedi, 12 (%0.55) kulak burun

boğaz (KBB) ve 78 (%21.78)

pratisyen doktor oluşturmaktaydı

(Tablo 1). Ankete katılanlan doktorların

216’sı erkek, 142’si ise kadındı.

Ankete katılan doktorların

36’sı (%10.0) bayan hastalarda üriner

inkontinansı hiç sorgulamazken,

74’ü (%20.6) tüm bayanlarda

sorguladığını; 230’u (%64.2)

üriner sistem şikayetleri olanlarda,

12’si (%3.3) yaşlı hastalarda ve

eşlik edebilecek hastalığı olanlarda

(menapoz, diabetes mellitus,

serebrovasküler hastalık ve spinal

kord hasarı gibi), 6’sı (%1.6)

ise hem üriner sistem şikayetleri

hem de eşlik eden diğer hastalıklar

olduğunda sorguladığını belirtti

(Tablo 2). Sorgulama yapmayan

36 doktorun 4’ü (%11.1) acil tıp,

2’si (%5.5) aile hekimi, 3’ü (%8.3

) cildiye, 7’si (%19.4 ) dahiliye,

3’ü (%8.3) göğüs hastalıkları, 2’si

(%5.5) FTR, 2’si (%5.5) genel cerrahi,

1’i (%2.7) nöroloji, 2’si (%5.5)

beyin cerrahi, 2’si (%5,5) KVC, 1’i

(%2.7 ) ortopedi, 2’si (%5.5) KBB

ve 5’i (%13.8) pratisyen doktordu.

Doktorların 102’si (%28.5) üriner

inkontinans saptadıkları hastalarını

üroloji polikliniğine yönlendirirken,

58’i (%16.2) kadın doğum

polikliniğine yönlendirmekte,

54’ü (%15.08) ise tercihi hastaya

bırakmaktadır. Tetkik isteyerek

hastalarını ürolojiye yönlendiren

30 doktor da gözönüne alındığında,

hastalarını üroloji polikliniğine

yönlendiren doktor sayısı 132

(%36.8) olmaktadır.

Bayan hastalarında üriner inkontinansı

sorgulamadıklarını ifade

eden doktorlara bunun nedeni

sorulduğunda ise, 62’si

(%17.3) uzmanlık alanı olmadığını,

60’ı (%16.7) unuttuğunu, 56’sı

(%15.6) ise zaman yokluğunu ifade

ettiler. 12’si (%3.3) yeterli bilgiye

sahip olmadıkları için üriner

inkontinansı sorgulamadıklarını

belirtirken, 20’si (%5.5) muayene

ortamının uygun olmamasını, 6’sı

(%1.6) ise hasta tepkisiyle karşılaşmaktan

çekindiğini dile getirdiler

(Tablo 3).

Bayan hastalarında üriner inkontinans

saptayarak tedavi veren doktorların

en çok tercih ettikleri ajan

olarak Tolterodin (n:92) görüldü.

Katılımcıların 60’ı Oxibutinin, 54’ü

Flavoxate, 28’i Trospium, 16’sı Darifenasin,

32’si ise çeşitli antibiyotik

tedavilerini tercih etmekteydi.

Tartışma

Uluslararası Kontinans Derneği’nin

(ICS) inkontinans tanımı istem

dışı her türlü idrar kaçırma şeklindedir

(5). Evde yaşayan yaşlıların

%15-30’unun, kısa süreli bakım

yerlerinde 1/3’ünün, devamlı bakım

evlerinde yaşayanların ise yarısını

etkileyen bir durumdur (6).

İnkontinans tanımında klinikler

arasındaki değişiklikler ve araştırmacıların

metadolojideki farklılıkları

nedeniyle kadınlarda inkontinans

prevelansı için %4.5 ile %53

arasında değişen değerler bildirilmiştir.

Prevelans tahminleri çalışılan

populasyonlara göre geniş değişimler

gösterebilir. Ülkemizde

bu konuda yapılan birkaç nadir çalışmada

ise her türlü idrar kaçırma

sıklığı %23.9 ile %35.7 olarak bildirilmiştir

(7,8).

Yaşla birlikte üriner inkontinans insidansı

artmakta olup; hipertansiyon,

fekal inkontinans, kronik

konstipasyon, obezite, diabet,

KOAH, kalp yetmezliği gibi birçok

dahili hastalık ile birlikte görülebilmektedir

(9, 10). Düşkün hastalarda

ise, perinede raşlar, basınç yaraları,

idrar yolu enfeksiyonu, ürosepsis,

hatta düşme ve buna bağlı

kırıklara predispozan faktör olabilmektedir

(11, 12). Dolayısı ile bu

hastalıklarda üriner inkontinansın

sorgulanması önem taşımaktadır.

Hastaların bir kısmı üriner inkontinansı

yaşlılığın doğal bir seyri olarak

görebilmekte ve bu nedenle

tedavi gereksinimi duymamakta,

hatta bu durumdan şikayetçi olmamaktadırlar.

Bu durumdan rahatsız

olanların da bir kısmı tedavi

edilebilir olmadığını düşünerek

doktora başvurmamakta ya da dile

getirmemektedir. Utanma duygusu,

sosyal ve kültürel inanışlar,

ekonomik nedenler ve kime başvuracağını

bilememek gibi nedenlerden

dolayı da hastaların tedavi

arayışları engellenebilmektedir.

Doktorlar açısından bakıldığında,

çalışmamızda doktorların sadece

74’ü (%20.6) hastalarında rutin

olarak üriner inkontinansı sorguladığını

belirtmişlerdir. Sorgulama

yapmayan doktorların %17.3’ü

üriner inkontinansı uzmanlık alanlarının

dışında olduğu için yapmadığını

belirtmiştir. Yaklaşık %16’sı

yoğun bir çalışma temposu içinde

unuttuğu için, %15,6’sı ise zamanı

olmadığı için ana problem dışında

sorgulama yapmadıklarını

ifade etmişlerdir. Bunları takiben

muayene ortamının uygun olmaması,

konuyla ilgili yeterli bilgi sahibi

olmama ve hasta tepkisinden

çekinme de diğer sorgulamama

nedenleri olarak belirtilebilir. Ancak

belirtilen bu sorunların hepsi

basit bir sorgulama ve tedavi için

hastanın uygun bir yere yönlendirilmesi

ile aşılabilecektir. DolayıAnkara

Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 2008, 61(4)

236 Üroloji Uzmanı Olmayan Doktorların Kadın Hastalarda Üriner İnkontınansa Yaklaşımları

KAYNAKLAR

1. Chaikin DC, Rosenthal J, Blaivas

JG: Pubovaginal WVS for all types

of stres urinary incontinence: Long

term analysis. J Urol, 160:1312-1316,

1998.

2. Hampell C, Wienhold D, Benken N,

et al: definition of overactive bladder

and epidemiology of urinary incontinance.

Urology, 50(suppl): 4-14,

1997.

3. Çetinel B: ‹drar kaç›rma (üriner inkontinans):

Tan›mlama, s›n›fland›rma,

değerlendirme ve tipleri. Türk Üroloji

Dergisi, 31 (2): 246-252, 2005.

4. Hornock S, Somerset M, Stoddart

H, et al: What prevents older people

from seeking treatment for urinary

incontinence? A qualitative exploration

of barriers to the use of community

continence services. Fam Tract,

21: 689-96, 2004.

5. Abrams P, Cardozo L, Fall M, et al:

Standardisation Sub-Committee of

the International Continense Society.

The standadisation of terminology

in lower urinary tract function:

report from the standardisation subcommittee

of the International Continence

Society. Urology, 61: 37-49,

2003.

6. McGrother C: Epidemiology and etiology

of urinary incontinence in the

elderly. World J Urol, 16: 3-9, 1998.

7. Kocak I, Okyay P, Dundar M, et al:

Female urinary incontinence inthe

west of Turkey: Prevalence, risk factors

and impact on quality of life.

Eur Urol, 48: 634-641, 2005.

8. Cetinel B, Demirkesen O, Tarcan T,

et al: Hidden female urinary incontinence

in urology and obstetrics

and gynecology outpatient clinics in

Turkey: What are the determinants

of bothersome urinary incontinence

and help-seeking behavior? Int

Urogynecol J Pelvic Flor Dysfunct,

18(6): 659-664, 2007.

9. Jackson RA, Vittinghoff E, Kanaya

AM, et al: Health, Aging, and Body

Composition Study: Urinary incontinence

in elderly women : finding

from the Health, Aging, and Body

Composition Study. Obstet Gynecol,

104: 301-307, 2004.

10. Mc Gann PE: Comorbidity in heart

failure in the elderly. Clin Geriatr

Med, 16: 631-648, 2000,

11. Tromp AM, Smit JH, Deeg DJH, et al:

Predictors for falls and fractures in

the Longitudinal Aging Study Amsterdam.

J Bone Miner Res, 13: 1932-

1939, 1998.

12. Brown JS, Vittinghoff E, Wyman JF,

et al: Urinary incontinence: Does it

increase risk falls and fractures? J Am

Geriatr Soc 48: 721-725, 2000.

sıyla hem doktorlar hem de hastalar

için periyodik olarak yapılacak

bilgilendirme ve aydınlatma çalışmaları

faydalı olacaktır. Bu konuda

Türk Kontinans Derneği’ne belkide

önemli görevler düşmektedir.

İnkontinansın sorgulanması gereken

tedavi edilebilir bir hastalık olduğunun

vurgulanarak diğer branş

doktorlara ulaşılması konusunda

çalışmalar yapılmalıdır. Özellikle

geriatrik populasyonla yakından

ilgilenen Dahiliye ve Aile hekimliği

gibi dahili branşlarda inkontinansın

daha fazla sorgulanması gerektiği

kanaatindeyiz.

Hastaları fiziksel ve sosyal açıdan

olumsuz bir şekilde etkileyen üriner

inkontinans tüm doktorlar tarafından

dikkate alınması gereken

bir sorundur. Doktorların kendilerine

başvuran hastalarda bu sorunun

olup olmadığını sorgulamaları

tedavi açısından son derece önemlidir.

Bu nedenle üriner inkontinansa

yönelik sorgulama tüm doktorların

standart tıbbi öykü sorgulama

soruları içinde yer almalıdır.

Bu yönde sorun tanımlanan hastalar

tedavi için cesaretlendirilmeli

ve ilgili uzmanlara yönlendirilmelidir.

Bu yüzden hem doktorların

hem toplumun bu sorun ve tedavi

seçenekleri hakkında bilgilendirilmesi

gerektiğini düşünüyoruz. Çalışmamız

bu konu ile ilgili bazı bilgileri

verme açısından önemli veriler

sağlamıştır.

Sonuç olarak üriner inkontinans çok

yaygın bir sorun olmasına rağmen

doktorlar tarafından yeterince

sorgulanmayan ve tanısı konulamayan

bir sorun olmaya devam

etmektedir. Sorgulamamanın ana

nedenleri doktorlar tarafından bu

işin kendi uzmanlık alanı olmaması,

zaman yokluğu ve unutmadır.

Ancak daha geniş kapsamlı sorgulama

formu ve çok merkezli daha

geniş katılımlı bir anket çalışması

ile daha ayrıntılı bilgiler elde edilebilecektir.